Keuzehulp
Er zijn veel hulpverleners, trainingen en online programma’s die hulp en steun bieden bij psychosociale problemen. Om je te helpen bij het kiezen van hulp die bij je past, hebben wij een aantal overwegingen op een rij gezet.
Grofweg bepalen de soort en de ernst van de problemen die je als gevolg van je ziekte of lichamelijke beperking ervaart welke hulp of hulpverlener geschikt is. Er is geen strakke scheidingslijn, maar onderstaande indeling kan richting geven bij het maken van een keuze:
- Wil je meer inzicht in je handelen of je gevoel? Wil je onderzoeken of er dingen zijn die je anders kan doen om met je ziekte of beperking een prettiger leven te krijgen? Dan is coaching, mindfulness of yoga misschien iets voor jou.
- Ervaar je psychosociale problemen waar je zelf geen oplossing voor weet (zoals problemen op het gebied van je relatie, financiën, werk of stemming)? Dan kun je terecht bij een haptotherapeut, ergotherapeut, (psychosomatisch) fysiotherapeuten, maatschappelijk werker of een basispsycholoog.
- Ervaar je psychische problemen die je dagelijks leven belemmeren (zoals angst of somberheid), dan kun je terecht bij een GZ-psycholoog.
Mensen met een ziekte of fysieke beperking geven aan dat zij graag geholpen willen worden door iemand die kennis heeft van de ziekte of beperking die zij hebben. Als de hulpverlener al weet wat de symptomen zijn en hoe de ziekte verloopt, hoef je dat niet meer uit te leggen. Ook is het fijn als de hulpverlener ervaring heeft in het begeleiden van mensen met (dezelfde) ziekte of beperking, want dan snapt hij of zij beter wat je meemaakt.
Om je te helpen om na te gaan of iemand kennis en ervaring heeft, kun je de volgende vragen stellen:
- Heb je kennis van mijn ziekte? Hoe heb je die opgedaan?
- Behandel je vaker mensen met mijn ziekte of met een ziekte of beperking in het algemeen? Zo ja, hoeveel?
De (emotionele) klik met degene die jou hulp biedt, is belangrijk om de begeleiding te laten slagen. Om dit te beoordelen adviseren we je om altijd een gratis en vrijblijvend kennismakingsgesprek af te spreken, liefst zelfs met twee verschillende hulpverleners zodat je kan vergelijken. Je kan dan bijvoorbeeld vragen waarom de hulpverlener vindt dat jij voor hem of haar moet kiezen.
Na het kennismakingsgesprek is het belangrijk om bij jezelf na te gaan of je het idee hebt dat de hulpverlener je probleem begrijpt, of de behandeling en de werkwijze bij je past en of je je bij deze persoon op je gemak voelt. Het is niet gek om te stoppen wanneer het niet goed voelt en te zoeken naar iemand anders. Wanneer de relatie niet goed zit, doe je jezelf tekort.
Het is goed om na te denken over de manier waarop jij graag begeleiding wilt ontvangen. We beschrijven hieronder een aantal opties en mogelijke voordelen:
- Zelfhulp, bijvoorbeeld met een boek of online programma: voordeel is dat je dit in je eigen tijd en eigen tempo kan doen. Zelfhulp lijkt minder geschikt wanneer je problemen ernstig zijn.
- Begeleiding in een groep , bijvoorbeeld door deel te nemen aan een lotgenotengroep: voordeel is de interactie met anderen. Mensen kunnen een spiegel zijn voor elkaar en kunnen elkaar steunen. Ook leer je waarschijnlijk veel van de ervaringen van anderen die ongeveer hetzelfde meemaken als jij.
- Persoonlijke begeleiding, voordeel is dat er echt alleen gewerkt wordt aan jouw probleem en dat de professional zich volledig richt op jouw proces. Er worden afspraken gemaakt en deze kunnen fungeren als ‘een stok achter de deur’. Deze begeleiding kan soms ook via videobellen worden geboden.
- Online begeleiding, bijvoorbeeld via e‑learning of e‑mail: Een voordeel kan zijn dat dit anoniem is. Als je thuis alleen achter de computer zit te werken, schrijf je wellicht makkelijker over je gevoelens omdat je niet afgeleid wordt door de aanwezigheid van iemand anders. Bovendien kan het opschrijven van gevoelens en gedachten bijdragen aan het ordenen daarvan. Ook draagt het bij aan zelfreflectie doordat je je eigen teksten terug kan lezen en veranderen. Ook kan je werken op de tijd die je zelf wilt en is er minder reistijd.
- Leren door voelen en doen i.p.v. praten, bijvoorbeeld mindfulness, yoga of haptotherapie. Door doen en ervaren kun je nieuwe inzichten verkrijgen in hoe je kunt omgaan met jouw ziekte en/of beperking.
Sommige hulpverleners of cursussen kunnen op korte termijn wel een kennismakingsgesprek inplannen, maar hebben daarna een wachttijd voordat je met de begeleiding kunt starten. Het is goed om dit vóór het kennismakingsgesprek na te vragen, zodat je niet voor verrassingen komt te staan. Je kunt dan zelf bepalen of je bereid bent om te wachten.
Gebruik je een rolstoel of heb je moeite met lopen of traplopen? Dan is het goed om te informeren naar de (rolstoel)toegankelijkheid van de locatie.
Op deze vraag is geen simpel antwoord. Overweeg onderstaande mogelijkheden.
Wil en kan je zelf betalen? Het voordeel is dat je veel keuzevrijheid hebt.
Wil jouw werkgever de kosten betalen? Vanuit de Wet Verbetering Poortwachter heeft de werkgever de verplichting om samen met jou te werken aan herstel en re-integratie. Daarnaast hebben sommige werkgevers een budget voor coaching of psychologische begeleiding. Ook bieden vooral grotere werkgevers soms online modules aan over omgaan met pijn, ziekte of andere beperkingen. Het is de moeite waard om contact op te nemen met je werkgever, de bedrijfsarts of de personeelsafdeling om dit na te vragen.
Worden de kosten vergoed door jouw zorgverzekeraar? Of dit zo is, is afhankelijk van de soort hulpverlener en van je zorgverzekeringspolis. In het algemeen kunnen we daar het volgende over zeggen:
Vergoeding vanuit de basisverzekering
Begeleiding van een ergotherapeut wordt tot 10 uur vanuit de basisverzekering vergoed. Meestal is hier is geen verwijzing voor nodig, check je polisvoorwaarden.
De behandeling van een GZ-psycholoog die een contract heeft afgesloten met jouw zorgverzekeraar wordt vergoed als aan de volgende voorwaarden is voldaan: (1) Je wordt doorverwezen via een huisarts, bedrijfsarts of medisch specialist. (2) In de verwijsbrief staat een vermoeden van een psychische stoornis die geclassificeerd kan worden volgens de criteria van de DSM V. Dit kan bijvoorbeeld een depressieve‑, angst‑, of somatische symptoomstoornis zijn. (3) De GZ-psycholoog moet na de intake inderdaad een stoornis vaststellen.
De behandeling door een GZ-psycholoog zonder contract met jouw zorgverzekeraar wordt (deels) vergoed afhankelijk van het soort polis dat je hebt afgesloten (met of zonder vrije zorgkeuze). Ook dan gelden bovengenoemde voorwaarden.
Let op! Je betaalt altijd een wettelijk verplicht eigen risico als je dat nog niet hebt verbruikt voor andere zorg.
Vergoedingen vanuit de aanvullende verzekering
Behandelaars zoals (psychosomatische) fysiotherapeuten, haptotherapeuten, ergotherapeuten (boven de 10 uur), maatschappelijk werkers worden vaak vergoed vanuit een aanvullende pakket. Ook mindfullness of yoga worden soms uit zo’n pakket vergoed. Dit valt dan vaak onder complementaire, alternatieve of psychosociale zorg en valt buiten het eigen risico, wel kan er een eigen bijdrage worden gevraagd per behandeling. Controleer de polisvoorwaarden van jouw zorgverzekering voor de hoogte van de vergoeding en eventuele aanvullende voorwaarden.
Coaches en (niet GZ-) psychologen wordt over het algemeen niet vergoed door de zorgverzekeraar.
Wil je meer weten, bekijk de zorgwijzer.
