Eelke op de sofa, deel 1

Een smal dijk­weg­ge­tje leidt mij naar het zwart­hou­ten huis van de the­ra­peu­te. Jolan­da komt mij ver­wel­ko­men. Het is een kou­de janu­a­ri­dag, dus maar gelijk naar bin­nen. Hand­be­wo­gen rol­stoe­lers zijn er genoeg bin­nen geweest, maar de prak­tijk­ruim­te is met een elek­tri­sche rol­stoel las­ti­ger bereik­baar. Daar­om schuif ik aan tafel in de gezel­li­ge keu­ken, waar ook hond Boes een plek­je bij de ver­war­ming heeft gevonden.

Wat doet een psychosomatisch fysiotherapeut?

Jolan­da: “Ik ben fysi­o­the­ra­peut en ben me gaan ver­die­pen in hoe leef­wij­ze — en de bele­ving daar­van — in rela­tie staat tot licha­me­lij­ke klach­ten. Men­sen die bij mij aan­klop­pen heb­ben veel­al lang­du­ri­ge ver­moeid­heids­klach­ten en/of aan­hou­den­de pijn. Kom je bij mij , dan pra­ten we veel, maar doen we nog meer. Bij­voor­beeld mind­ful­ness- en adem­ha­lings­oe­fe­nin­gen. Als het kan gaan we naar bui­ten. Door bewust te erva­ren, leer je snel­ler. Ook gebruik ik de ACT-metho­de (Accep­tan­ce and Com­mit­ment The­ra­py), die gaat over het aan­vaar­den van je situ­a­tie en weer ruim­te en com­mit­ment voe­len om te doen wat je wilt. Door je psy­chi­sche veer­kracht te ver­gro­ten, nemen licha­me­lij­ke klach­ten af.”

Wat gebeurt er op de sofa?

Om echt een gevoel te krij­gen van de werk­wij­ze van Jolan­da breng ik een eigen pro­bleem in, dat ik kort samen­vat als: moei­te om een ont­span­nen hou­ding te vin­den. Ik twij­fel of de pijn in mijn nek een gevolg of een oor­zaak daar­van is. Jolan­da vraagt direct hoe ik er nu bij zit. Ik zit tegen de tafel geleund en moet een draai met mijn nek maken om Jolan­da aan te kij­ken. Ik hoor later op mijn dic­ta­foon terug dat ik mijn rol­stoel aan­zet en draai. “Ja, dat is beter,” zeg ik. Jolan­da: “Ik pluis het nog even ver­der uit. Ben je je de hele dag bewust van de span­ning in je lichaam?” Jolan­da vraagt door: “Hoe is de rela­tie met je lijf? Zorg je er goed voor? Wat heb je al gepro­beerd om te ont­span­nen? Wat is de reden dat je ondanks pijn doorgaat?”

Ik hoor mezelf ver­tel­len over een Mind­ful­ness-app, een zen­me­di­ta­tie op vakan­tie, de nieu­we rug­leu­ning in mijn rol­stoel en een ergo­the­ra­peut die mij aan­raad­de om tij­dens mijn werk elke de twin­tig minu­ten pau­ze te hou­den. “Het helpt niet snel genoeg, of ik ben te druk om het vol te hou­den”, ant­woord ik, als Jolan­da naar de resul­ta­ten vraagt. “Zijn mijn klach­ten dan niet erg genoeg, als ik alles zo snel opgeef?”, vraag ik meer aan mij­zelf dan aan de the­ra­peu­te. Jolan­da: “Of je vindt je werk en alles uit het leven halen belang­rij­ker. Als je nu bij mij door zou gaan, zou ik de voor- en nade­len van pau­ze-hou­den met je inven­ta­ri­se­ren, op de kor­te- en lan­ge ter­mijn. Zo krijg je meer inzicht in je moti­va­tie om iets wel of niet te doen. Want waar­om zou je iets doen als het voor­al gedoe oplevert?”

Jolan­da ver­telt ver­der: “ ‘Meer pau­zes hou­den’ is heel abstract. Wat doe je tij­dens de pau­ze, en hoe lang? Ben je ook echt ont­span­nen tij­dens de pau­ze? Neem nou medi­ta­tie: in het begin kan pijn en onge­mak daar­door juist meer opval­len. Vol­hou­den is dan las­tig, maar als je weet dat het beter zal wor­den… Het­zelf­de geldt bij aan­hou­den­de pijn: het helpt wan­neer je begrijpt dat pijn het zenuw­sys­teem fysiek ver­an­dert en dat het brein daar­door soms geprik­keld blijft.“

Kan de behandeling het leven prettiger maken?

“Men­sen heb­ben vaak al lang­du­rig fysie­ke klach­ten en zijn al door meer­de­re behan­de­laars gezien als ze bij mij komen. Dan zoek ik voor­al, net zoals ik bij jou deed, naar ‘zorgt iemand goed voor zich­zelf en zijn lichaam?’ ”
In mijn prak­tijk zie ik vaak dat men­sen over­spoeld zijn geraakt en het zicht kwijt zijn op waar ze hun bed voor uit wil­len komen. Als je lang­du­rig beper­kin­gen hebt, kan je leven in de par­keerstand komen te staan. Ver­lies van werk, hobby’s en soci­a­le con­tac­ten, maar ook frus­tra­tie en weer­stand beïn­vloe­den je leven vaak nega­tief. Uit­ein­de­lijk gaat het erom dat je het leven kan lei­den dat je wil. Dat bete­kent ook dat je kunt ver­dra­gen wat moei­lijk, las­tig of pijn­lijk is. Dat je gren­zen kunt stel­len, maar ze ook kunt opzoe­ken. Ver­an­de­ring is nooit mak­ke­lijk, maar het kan!”

De dagen na mijn bezoek hoor ik zo nu en dan een stem­me­tje in mijn hoofd: ‘of je vindt je werk en alles uit het leven halen belang­rij­ker…?’ Belang­rij­ker dan wat eigen­lijk, vraag ik mij­zelf af…

Tekst en illu­stra­ties: Eel­ke Kelderman